Παρασκευή 30 Οκτωβρίου 2009

ΨΥΧΗ ΒΑΘΙΑ


Πρόκειται για την πολυαναμενώμενη ταινία του Παντελή Βούλγαρη που βγήκε στους κινηματογράφους στις 22 Οκτωβρίου. Το κεντρικό θέμα της ταινίας είναι η αναφορά στην τρίτη χρονιά του Εμφύλιου Πολέμου και στις μάχες που δόθηκαν στην Δυτική Μακεδονία. Οι σκηνές γυρίστηκαν στον νομό Καστοριάς το Φθινόπωρο του 2008.

Με στόχο κυρίως την συναισθηματική φόρτιση του θεατή και όχι τόσο την ρεαλιστική και ιστορική έκβαση των γεγονότων, ο Βούλγαρης δημιουργεί μία αρκετά καλή ταινία (παρά τις πολυάριθμες αρνητικές κριτικές που έχει λάβει). Η προσκόλληση του στην εξιστόρηση δύο αδελφών που βρίσκονται σε αντίπαλες πλευρές κατά τη διάρκεια του πολέμου, μας ωθεί στην καλύτερη κατανόηση τις τότε εποχής και του διχασμού-ξεκληρισμού των οικογενειών με βάση τις πολιτικές τους ιδεολογίες. Παρόλα αυτά στο συγκεκριμένο τομέα ο σκηνοθέτης αναλύει μόνο τη μία πλευρά, αυτήν δηλαδή που τα δύο αδέλφια θέλουν να είναι το ένα δίπλα στο άλλο και σε καμία περίπτωση δεν αισθάνεται ο ένας εχθρός του άλλου (αυτό βέβαια δεν ανταποκρίνεται και στην πλήρη αλήθεια, καθώς υπήρχε και η πλευρά όπου συγγενείς πυροβολούσαν άλλους συγγενείς τους). Πολύ σημαντική ήταν η αναφορά του στην υποστήριξη που είχε η Δεξιά από τους Αμερικάνους, όπου και καθόρισαν το τέλος του πολέμου με την χορήγηση των βομβών Ναπάλμ, καθώς και την διαρκή θέληση για υποστήριξη της Αριστεράς από τη Σοβιετική Ένωση, η οποία και δεν δόθηκε ποτέ.

Ήταν παραπάνω από εμφανές, ότι ο σκηνοθέτης δεν ήθελε σε καμία περίπτωση να θίξει σε μεγάλο βαθμό ιστορικά στοιχεία, δεν υποστήριξε καμία πολιτική πλευρά και το μόνο που ήθελε ήταν να δώσει την δική του προσωπική άποψη για τον πόλεμο αυτό. Κατά τη διάρκεια που ο θεατής βλέπει την ταινία (ανεξάρτητα από τις πολιτικές του πεποιθήσεις), συμμερίζεται την άποψη του Βούλγαρη, ότι ο πόλεμος αυτός δηλαδή ήταν τελείως μα τελείως ανούσιος. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στα λόγια δύο ηθοποιών, σε αυτά του Θανάση Βέγγου που λέει «Δεν είναι πόλεμος ετούτο που μας βρήκε..Έλληνες να τουφεκάνε Έλληνες..Ντροπή είναι» και της κοπελίτσας στο τέλος που λέει «Άραγε να νικήσαμε εμείς?».

Προσωπικά μου θύμισε αρκετά την ταινία «Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι» (Ιρλανδικός Εμφύλιος) και κάποια στοιχεία του «Γη και Ελευθερία» (Ισπανικός Εμφύλιος). Σε όλες τις περιπτώσεις εμφυλίου πολέμου τα αποτελέσματα είναι τραγικά. Αδέλφια να σκοτώνει το ένα το άλλο, οικογένειες να ξεκληρίζονται, πολιτικές σκοπιμότητες, πολιτικές προδοσίες και όλα αυτά για την εξουσία αρχικά και μετά για την πολιτική ιδεολογία, όπου αυτή υπάρχει και αν υπάρχει. Όταν σταματήσουμε να έχουμε κόμματα και εξουσιαστές τέτοιου είδους, τότε θα μπορέσουμε και να εξασφαλίσουμε την ειρήνη.

12 σχόλια:

Saq είπε...

Τι έγινε μ' αυτήν την ταινία ρε συ. Έχω διαβάσει ένα κάρο σχόλια τις τελευταίες μέρες και όσο ψάχνω βγαίνουν και πιο πολλά. Το καλό είναι ότι μπήκα στη πρίζα και διάβασα πέντε πράγματα για τον εμφύλιο. Το συμπέρασμα που έβγαλα είναι ότι αφενός είμαι άσχετος, ιστορικά, για τα γεγονότα, πράγμα που σημαίνει ότι η ιστορία του σχολείου δεν μας δίδαξε τίποτα και αφετέρου ότι ακόμα δεν έχουν βγει όλα τα στοιχεία του εμφυλίου στη φόρα!

Την ταινία, αν κατάλαβα καλά, πάντως, αξίζει να τη δούμε.

the monkeys είπε...

Newton μας, εγώ πρώτα είδα την ταινία και μετά διάβασα σχόλια κριτικών και ατόμων που απλά την είδαν. Οι κριτικοί το έχουν θάψει λιγάκι, οι θεατές είναι διχασμένοι αλλά οι πιο πολύ τείνουν προς το να θάψουν και αυτοί το έργο. Δεν ξέρω, εμένα καλή μου φάνηκε. Καλύτερα θα ήταν να την δεις. Ιστορικά πάλι για τον εμφύλιο ξέρω τα κλασικά, τώρα αν υπήρχαν κρυφά γεγονότα-σκοπιμότητες δεν το έχω ψάξει :P. Άσε και εγώ τα ιστορικά δεν τα κατέχω καθόλου...το monkey_1 είναι expert σε αυτά :P

navarino-s είπε...

Aχ ρε monkakia πρωί-πρωί μου βάλατε δύσκολο θέμα νιώθω σαν να έχω εξεταστική και να πρέπει να γεμίσω τώρα τις κόλες με απαντήσεις! Με αφορμή την ταινία θίγετε αυτό το μεγάλο ζήτημα του εμφυλίου. Ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα που θα περάσουνε χρόνια πολλά και πάντα δεν θα έχει βρει ακόμη τη λύση του. Ο Εμφύλιος είναι από τις περιπτώσεις εκείνες των κοινωνικών γεγονότων που μοιάζουν με τα βιβλία εκείνα της λογοτεχνίας με τα πολλά επίπεδα που χρειάζονται πολλαπλές αναγνώσεις και κάθε φορά ανακαλύπτεις και μια καινούργια διάσταση των πραγμάτων.
Στην περίπτωση μας λοιπόν η πρώτη επιφαινόμενη όψη είναι αυτή της πολιτικής διάστασης: από τη μια οι αντάρτες (οι αριστεροί) και από την άλλη τα σώματα ασφαλείας οι χίτες και οι ταγματασφαλίτες (οι δεξιοί). Εμείς όμως που γεννηθήκαμε εκείνα τα χρόνια στις μικρές κοινωνίες της επαρχίας και μεγαλώσαμε στα αμέσως μετά τα μετεμφυλιακά μάθαμε και μαθαίνουμε ακόμη μπορώ να σας πω, ότι πίσω από όλα αυτά βυσσοδομούσαν προσωπικές αντιθέσεις και ίντριγκες που είχαν να κάνουν με ερωτικές αντιζηλίες και οικονομικές διαφορές αυτά τα πράγματα δηλαδή που συνθέτουν την καθημερινότητα των ανθρώπων και όπως έχει αποδείξει η ιστορική έρευνα μέχρι τώρα: μόλις οι άνθρωποι βρεθούνε σε κενό εξουσίας και ένοπλοι όλα αυτά βγαίνουν στην επιφάνεια με πολλή ένταση και πολύ αίμα. Η επιλογή στρατοπέδου από τους περισσότερους είναι ευκαιριακή ενώ ο βαθύτερος λόγος παραμένει μια λύσσα για εκδίκηση κάποιου. Γι' αυτό και οι ε΄μφύλιοι όπως έχει αποδειχτεί από την ιστορία είναι και πολύ αιματηροί πόλεμοι. Όταν ήμασταν μικροί οι ιστορίες που ακούγαμε από τους μεγαλύτερους για τα φονικά και το αίμα χωρίζονταν πάντα σε δύο μέρη: ένα που το έλεγαν μεγαλόφωνα και ένα πολύ χαμηλόφωνα για να μην ακούμε εμείς τα μικρά. Το μεγαλόφωνο μέρος περιελάμβανε πάντα τα γεγονότα ότι τον τάδε π.χ. στο τάδε χωριό τον είχανε σκοτώσει οι χίτες, ενώ το άλλο το χαμηλόφωνο που το μαθαίναμε όταν φθάναμε στην εφηβεία και πάνω περιελάμβανε το γιατί (είχε το θύμα π.χ. ερωτικό δεσμό με τη μάνα του ενός από τους δράστες.

navarino-s είπε...

....συνέχεια:
Ένας ελληνοαμερικανός καθηγητής ιστορίας σήμερα στο πανεπιστήμιο του Γέηλ ονόματι Καλύβας είχε κάνει πριν 15 χρόνια περίπου τη διδακτορική του διατριβή με θέμα τον Ελληνικό Εμφύλιο. Ένα μέρος της οποίας είχε δημοσιεύσει τότε η εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ. Αυτός ο άνθρωπος τι έκανε πήγε σε τρεις αιματοβαμμένους νομούς της Πελοποννήσου (γιατί στη βόρεια Ελλάδα οι αντάρτες δημιούργησαν το Δημοκρατικό Στρατό και δική τους επικράτεια και από εκεί πρέπει να δείχνει η ταινία του Βούλγαρη ενώ στην Πελοπόννησο εγκλωβίστηκαν και έγινε μεγάλο μακελειό) πήγε λοιπόν στα Πρωτοδικεία της Σπάρτης της Καλαμάτας και του Ναυπλίου και ζήτησε όλες τις δικογραφίες των εγκλημάτων που έγιναν στο διάστημα 1944-1949 και αφού διάβαζε μία-μία πήγαινε στα χωριά και έβρισκε τους επιζώντες ακόμη μάρτυρες. Οι οποίοι στην αρχή δίσταζαν αλλά με την επιμονή του άρχισαν και μιλούσαν και έκπληκτος τότε ανακάλυψε ότι πισω από καθε φόνο κρυβόταν και μια ερωτική-κατά κύριο λόγο ιστορία- ή κτηματικών διαφορών κατά δεύτερο. Αναφέρει μάλιστα μια συγκεκριμμένη περίπτωση δυο οικογενειών από την Αργολίδα (η μία θυμάμαι ονομαζόταν Παπαδημητρίου)που είχαν εκατέρωθεν δεκατέσσερις (14) νεκρούς! Και όλα είχαν γίνει γιατί λίγο πριν τον πόλεμο ένας νεαρός από τη μια οικογένεια είχε ζητήσει σε γάμο μια κόρη της άλλης και του την αρνήθηκαν γιατί ήτανε από φτωχό σόϊ. Όταν όμως έφυγαν οι Γερμανοί ο νεαρός αυτός πήγε στο ΕΑΜ και είπε ότι η οικογένεια της κοπέλας ήταν με τους κατακτητές και άρχισε ένας κύκλος αίματος και βεντέτας (γιατί οι άλλοι για να προστατευτούν πήγανε με τους Χίτες)που τελείωσε με 14 νεκρά παληκάρια! Και το φοβερό ήταν ότι τα "μήλα της έριδος" ο νεαρός με την κοπέλα επέζησαν και έφυγαν στη ν Αυστραλία η μία και τον Καναδά ο άλλος και ζούσαν ακόμη κατά την εποχή της έρευνας. Και επειδή έχω πάρει φόρα και δεν σταματάω θα τελειώσω με μια προσωπική εμπειρία. Εγώ μεγάλωσα σε δεξιό περιβάλλον (μην κοιτάτε που ήρθαν μετά χούντες πολυτεχνεία μεταπολίτευση και τέτοια που με έφεραν στην άλλη μεριά) και από μικρός άκουγα πως οι αντάρτες είχαν σκοτώσει το θείο μου τον Αποστόλη. Τους είχαν περάσει μαζί με τον πατέρα μου από δίκη στο τοπικό ανταρτοδικείο (μετά τη χρονιά που γεννήθηκα φύγανε οι δικοί μου από αυτό το χωριό και πηγαν σε άλλο) γιατί τους είχε δώσει λέει το ΕΑΜ να φυλάξουν κάτι σιτηρά και όταν ήρθαν να τα παραλάβουν τα βρήκαν λέει ελλειμματικά. Πρόεδρος του Ανταρτοδικείου που συνεδρίασε στην πλατεία ήτανε ο παπάς του χωριού. Βγήκε η απόφαση που έλεγε ότι οι αδελφοί Κ. καταδικάζονται στην ποινή του θανάτου και για μεν τον Θεόδωρο Κ. η ποινή αναστέλεται για δε τον Απόστολο Κ. η ποινή θα εκτελεστεί πάραυτα! Κάτι που έγινε. Πέρασαν τα χρόνια όπως τα παραμύθια και κάπου αρχές του 1990 συμβαίνει το εξής: Στο Μόντρεαλ του Καναδά στο νοσοκομείο νοσηλεύεται ο αδερφός μου και δίπλα του έχει ένα γέροντα Έλληνα που κατά τύχη ήταν από εκείνο το χωριό και ο οποίος του είπε "δεν αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί τότε οι αντάρτες σκότωσαν μόνο το θείο σου και άφησαν τον πατέρα σου;" Και αμέσως του διηγήθηκε το φοβερό μυστικό: ο μακαρίτης ο θείος μου είχε ερωμένη την παπαδιά!
Πολλά τέτοια μπορώ να σας πω αλλά πρέπει εδώ να σταματήσω. Αν θέλετε να διαβάσετε για τον εμφύλιο μέσα από τη λογοτεχνία υπάρχουν δυο καταπληκτικά βιβλία του Θανάση Βαλτινού: "Η Κάθοδος των 9" και το "Ορθοκωστά" το ένα με το βλέμμα της μιας μεριάς και το άλλο της άλλης.

Όσο για την ταινία δεν την είδα και ίσως και να μην τη δω γιατί βρίσκω το θέμα πολύ βαρύ για τον Βούλγαρη. Μόνο κάποιος σαν τον Πέτερ Χάνεκε που η ταινία του "Η Λευκή Κορδέλλα" παίζεται από την Πέμπτη στους κινηματογράφους νομίζω ότι θα μπορούσε να το διαπραγματευτεί!

Την καλημέρα μου και συγγνώμη για την κατάχρηση του χώρου σας!

Tyler Durden είπε...

πολύ σωστά όλα όσα λέει ο ναβαρίνος. Εγώ θα σταθώ σε άλλο σημείο:

Μια "εμφύλια" διαμάχη είναι τραγική, αλλά "εμφύλιος" ήταν και ο λεγόμενος Μακεδονικός αγώνας, μια και οι πολυεθνικοί τότε κάτοικοι της Μακεδονίας δεν είχαν εθνική συνείδηση και οι εθνικά συγκροτημένς δυνάμεις (Ελλάδα-Βουλγαρία κυρίως) τους δίχαζαν με κάθε μέσο θεμιτό και αθέμιτο και τους βάζαν να αλληλοσφάζονται, συγγενείς, συγχωριανοί και γειτονικά χωριά.

Επιπλέον, από πού κι ως πού μια πολεμική σύρραξη εντός ενός κατά κανόνα ομογενούς εθνικά κράτους να ονομάζεται "εμφύλιος"; Ενας κατασκευασμένος εθνικός μύθος περί κοινής καταγωγής ενώνει αφεντικά και δούλους, εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους, και όταν οι δεύτεροι εξεγερθούν οργανωμένα και ένοπλα τότε ονομάζεται εμφύλια η σύρραξη και καταδικάζεται ακριβώς για αυτόν τον λόγο: τό τότι εμείς τα "αδέλφια" οι Ελληνες αλληλοσκοτωνόμαστε!

Αν η πολεμική σύγκρουση είναι ή χαρακτηρίζεται ως μεταξύ διαφορετικών εθνοτήτων τότε είναι ηρωϊκή πράξη και άξια να διαδίδεται το γεγονός από γενιά σε γενιά.

the monkeys είπε...

Navarinos μας: σε ευχαριστούμε πάρα πολύ για τις πληροφορίες. Η αλήθεια είναι ότι έχουμε παππούδες και γιαγιάδες να μας αναφέρουν τα γεγονότα τις τότε εποχής, αλλά ο καθένας τα παρουσιάζει από τη δική του πλευρά. Για παράδειγμα η γιαγιά μου ήταν τότε 19 χρονών σε δεξιό περιβάλλον, όπου και οι αριστεροί της σκότωσαν τον πατέρα. Είναι δεδομένο λοιπόν να μην θέλει να ακούει για την αριστερά. Παρ'όλα αυτά δεν ξέρω ακόμη τον λόγο που τον σκότωσαν, μάλλον παίζει να είχε σχέση με περιουσίες (σύμφωνα με τα λεγόμενα σου). Όπως αναφέρεις σε κάποιο σημείο είναι πραγματικά όλο αυτό που περιγράφεις σαν βεντέτα (η γιάγια βλέπεις είναι και από την Μάνη :P).

Tyler Durden: σε ευχαριστούμε πάρα πολύ και για τις δικές σου πληροφορίες. Ιδιαίτερα στις δύο τελευταίες παραγράφους σου έχεις μεγάλο δίκιο.

the monkeys είπε...

monkey_2:pl ωραία ανάρτηση),πολύ ενδιαφέροντα σχόλια από όλους και πολύ δύσκολο θέμα.
καταρχάς είδα την ταινία και μου άρεσε παρα πολύ.δεν ξέρω γιατί θέλουν να την θάψουν κάποιοι αν και έχω διαβάσει και πολύ καλά σχόλια...al gnk θεωρώ ότι για την ελληνική πραγματικότητα είναι άψογη και το θέμα αρκετά καλά δοσμένο αν και taboo.η αλήθεια είναι ότι συμφωνώ με το ότι ήταν ελλιπές σε κάποια σημεία αλλά πιστεύω ότι περισσότερο ήθελε να καταδείξει την αναιτιοτητα του πολεμου και ειδικά του εμφυλιου.
επιστημονακο πήγαινε δες την αξίζει πραγματικά.
καλά στο σχολειό αυτό το θέμα όχι δεν το διδασκόμαστε αλλά τα βιβλία αφιερώνουνε 1-2σελίδες!!!
επειδή είχα κανειεργασια πάνω στα δεκεμβριανά και τις αιτίες που άρχισε ο εμφύλιος συμπεράσματα δεν βγάλαμε και δεν γράψαμε στο τέλος.h μια πλευρά κατηγορεί την άλλη για το ποιος έφταιγε και πραγματικά αν κάτσεις η το ψάξεις 8 τρελαθείς κάποια στιγμή γιατί ζούνε πολλοί μάρτυρες εκείνης της περιόδου και ο καθένας έχει κάτι η σου πει.
πάντως αυτό που έχω αποκομίσει και από την ταινία και από την ερευνα είναι ότι φταίνε και οι δυο πλευρές και ότι ο εμφύλιος ήταν ένα παιχνίδι εξουσίας,συμφερόντων και κέρδους όπου και οι δυο πλευρές ήταν πιόνια κάποιςν ανωτέρων ακόμα και των ιδιων τους των εαυτών και των πιστεύω.ναβαρίνο και τυλερ πραγματικά αυτές τις πτυχές δεν τις ήξερα και πραγματικά νομίζω ότι δεν έχουμε μαθει πολλά ακόμα για τον εμφύλιο.
όσο αναφορά για τουσ ξένουσ πυ το κατέδειξε και ο Βούλγαρης ενοοείται ότι βάλανε άχημα το χεράκι τουσ αλλά μην το κάνουμε πιπίλα για όλα ότι πάντα φταίνε οι κακοί οι ξένοι.ας κοιτάξουμε και την καμπούρα μας
monkey_1(με πρωτοφανh ελληνικά χάρις τον επιστημονάκο και το μαραφέτι του που το χρησιμοποιήσα καθώς ταελληνικά μου είναι αδιάβαστα:P)

the monkeys είπε...

Επίσης navarino μας ξέχασα να σου πω ότι από εδώ και πέρα αν έχω καμία απορία σχετικά με το ποιά βιβλία είναι καλύτερα και αν αξίζει να πάρω ένα βιβλίο, θα ρωτάω εσένα :P. Έχω καταλάβει ότι είσαι κινητή βιβλιοθήκη και ας είσαι μετριόφρων :P.

Unknown είπε...

endiaferon..anamenoume..

lagarto είπε...

πολύ ωραίο ποστ monkey2!κι εγώ την είδα την ταινία και μ'αρεσε πολύ.
δεν θεωρώ ότι είναι μια ταινία για να ενημερώσει ιστορικά τον θεατή. είναι μια ταινία για το παράλογο του πολέμου.
συμφωνώ απόλυτα με τον tyler που λέει για τον πόλεμο μεταξύ εθνοτήτων ότι αναγάγεται ως ηρωϊκή πράξη.είναι καθαρά κατασκέυασμα των κοινωνιών όλο αυτό, όπως και τα σύνορα, τα έθνη και πολλά άλλα.αλλά αν αρχίσουμε να κρίνουμε μια ταινία από εκεί τότε θα πρέπει να εκθέσουμε ο καθένας μας την ανάλυσή του για την κοινωνία και τον κόσμο και νομίζω ότι πάμε πολύ μακριά.αν και πιστεύω ότι είναι πολύ εποικοδομητικό όλο αυτό αλλά όχι μέσα από σχόλια σε ένα blog.
αλλά και πάλι έχει σχέση και με διάφορες συγκυρίες.
ο βούλγαρης επέλεξε μια προσωπική ιστορία για να δείξει το παράλογο ενός πολέμου όπως ήταν και ο εμφύλιος.
συμφωνώ με το monkey1 όσον αφορά στο πλαίσιο στο οποίο έγινε ο εμφύλιος και τι κρυβόταν πίσω από όλο αυτό.
ναβαρίνο μου πολύ χρήσιμες οι πληροφορίες σου!

για τα ελληνικά δεδομένα είναι μια πολύ καλή παραγωγή και πολύ καλές ερμηνείες από τους 2 νεαρούς πρωταγωνιστές.αξίζει να τη δει κανείς.
πολύ θάψιμο χωρίς να το αξίζει!

navarino-s είπε...

Για να μην παρεξηγηθώ θέλω να συμπληρώσω ότι δεν υποτιμώ την εμπλοκή των Αγγλοαμερικάνων από τη μια και των Σοβιετικών από την άλλη -αυτά άλλωστε είναι αποδειγμένα και με ντοκουμέντα- ούτε και τις ευθύνες των ντόπιων ηγεσιών που δρούσαν σαν ανδρείκελα των μεν και των δε. Εκείνο που προσπάθησα ήταν να μπορέσω -από όσα γνωρίζω- να σας μεταφέρω τις βαθυτερες εκείνες λειτουργίες και μηχανισμούς της ανθρώπινης ψυχής για τη βαρβαρότητα και την αιματοχυσία. Είναι απίστευτο για σήμερα με τι μεγάλη ευκολία έβγαινε τότε ως ποινή η λέξη "Θάνατος!" από τα ανθρώπινα χείλη!

monkaki2 σ'ευχαριστώ για τη γενναιοδωρία των επαίνων σου αν και οι κινητές βιβλιοθήκες τώρα έχουν γίνει κάτι πραγματάκια τόσο δα που με τα USB πάνε και έρχονται με μεγάλη ευκολία!!!

Γιάννης Καραμήτρος είπε...

Δεν την έχω δει ακόμα και θέλω πάρα πολύ να την δω.

Το μόνο σίγουρα και τραγικό είναι ότι ο εμφύλιος έχει τελειώσει εδώ και 60 χρόνια αλλά οι πληγές του είναι ανοιχτές. Ήμαρτον έχουν περάσει περισσότερες από δύο γενιές και ο Κομμουνιστικός "παράδεισος" έχει χρεωκοπήσει.

@Newton
Προφανέστατα και η ιστορία του σχολείου δεν είναι Ιστορία αλλά το μάθημα με το οποίο ένα Έθνος κατασκευάζει καινούργια μέλη του. Ο ορισμός του Γενίτσαρου είναι να σπουδάσει ένα Ελληνάκι σε Τουρκικό σχολείο και του αντίθετο. Και τα δύο παιδιά στα 18 τους θα μισούν τους βιολογικούς τους γονείς γιατί ανήκουν στο "λάθος" Έθνος.